Wyzwania po przedłożeniu projektu budżetu na 2025 rok
Jeszcze łącze internetowe całkiem nie wystygło od momentu przesłania projektu uchwały budżetowej na 2025 rok organowi stanowiącemu i regionalnej izbie obrachunkowej, a już wpłynęły wnioski o ujęcie w budżecie na 2025 rok kolejnych zadań. Czy ten obraz jest Ci bliski? Chciałabym, aby nie był, ale znam tę rzeczywistość i doskonale wiem, czego Skarbnik doświadcza. To, co dzieje się po 15 listopada z projektem budżetu wydaje się oczywiste, ale każdemu zdarza się nawet o oczywistych rzeczach zapominać, stąd przygotowaliśmy dla Was webinar w tej tematyce. Jeśli nie mogliście nas oglądać na żywo, proponujemy obejrzenie nagrania.
Możliwości wprowadzenia zmian w projektach uchwał budżetowych
Zbierasz wnioski i zastanawiasz się, co powinieneś z nimi zrobić? Zarząd nie może samodzielnie dokonywać zmian w przedłożonym projekcie uchwały budżetowej. RIO w Gdańsku w wyjaśnieniach nr RP.0441/46/33548/2014 informuje, że ustawodawca
w ufp nie przewidział sytuacji, gdy zmiany w projekcie budżetu
do czasu jego uchwalenia dokonuje sam autor, tj. zarząd jst. Co oczywiście nie znaczy, że autopoprawek nie może zaproponować organowi stanowiącemu przed podjęciem uchwały budżetowej. Takie autopoprawki mogą zostać przez organ stanowiący przyjęte, odrzucone lub częściowo przyjęte.
Dlaczego zarząd nie może zmienić
projektu uchwały budżetowej
Odpowiedź na powyższe pytanie odnajdziemy w uzasadnieniu Uchwały nr 85/2010 Kolegium RIO we Wrocławiu z dnia 27 października 2010 roku. Czytamy: Do czasu podjęcia uchwały budżetowej, jednak nie później niż do dnia 31 stycznia roku budżetowego, projekt ten jest podstawą gospodarki finansowej (art. 240 ust. 1 ufp). A zatem tylko tak przedstawiony projekt może stanowić podstawę gospodarki finansowej w przypadku nieuchwalenia budżetu w terminie ustawowym, a nie zmieniony projekt uwzględniający wnoszone przez organ wykonawczy poprawki.
Zmiany projektu budżetu przez organ stanowiący za zgodą zarządu
Organ stanowiący może z własnej inicjatywy zaproponować zmiany do projektu budżetu. W sytuacji, gdy zarząd wyraża zgodę na zmiany zaproponowane przez organ stanowiący, nie ma przeszkód, aby uchwała budżetowa została przegłosowana w brzmieniu zmienionym przez radę jst. Sytuacja zaczyna się komplikować, gdy zarząd wyrazi sprzeciw do zmian, które zaproponował organ stanowiący.
Zmiany projektu budżetu przez organ stanowiący bez zgody zarządu
W ustawie o finansach publicznych odnajdziemy dwa przepisy opisujące sytuacje, w których organ stanowiący nie może dokonać takich zmian. Pierwszy z nich to art. 231 ust. 3: Jeżeli organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie postanowi o zaniechaniu realizacji, okresowym wstrzymaniu realizacji lub ograniczeniu rzeczowego zakresu przedsięwzięcia, a wydatki zaplanowane w projekcie budżetu przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego nie różnią się od wydatków przewidzianych na realizację przedsięwzięcia, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może, bez zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego, zmniejszyć wydatków zaplanowanych w uchwale budżetowej na realizację przedsięwzięcia. Drugi przepis, bardzo popularny, to art. 240 ust. 2, w którym czytamy: Bez zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może wprowadzić w projekcie uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Tych dwóch przepisów nie trzeba komentować, sprawa jest jasna. Pozostaje jedynie wątpliwość, czy w pozostałych przypadkach, nie objętych hipotezami z tych dwóch artykułów, organ stanowiący może zmienić projekt budżetu?
W procesie podejmowania uchwały budżetowej
możliwość wprowadzenia zmian w projekcie tej uchwały przedstawionej przez organ wykonawczy jest ograniczona
jedynie warunkiem wynikającym z art. 240 ust. 2 uofp
W świetle orzecznictwa, w analizowanej sprawie, dotyczącej tego, czy organ stanowiący może wprowadzić do projektu budżetu zmiany, na które zarząd nie wyraża zgody, dominujący jest pogląd, że to co nie jest zabronione, jest dozwolone. Jak czytamy w tezie wyroku WSA w Olsztynie z dnia 26 maja 2022 r. sygn. I SA/OI 226/22 w procesie podejmowania uchwały budżetowej możliwość wprowadzenia zmian w projekcie tej uchwały przedstawionej przez organ wykonawczy jest ograniczona jedynie warunkiem wynikającym z art. 240 ust. 2 uofp. Podobne stanowisko prezentowało już wcześniej NSA w 2008 roku. Wyrok NSA z dnia 19 marca 2008 r. sygn. II GSK 427/07, gdzie w uzasadnieniu Sąd wskazuje: Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego musi mieć wpływ na kształt przyjmowany w uchwale budżetowej (...) organ stanowiący nie może zmieniać zawartych w projekcie uchwały propozycji wysokości dochodów i wydatków budżetowych - ale tylko w sposób, który prowadziłby do zwiększenia wysokości deficytu budżetowego przedstawionej w projekcie. Z omawianego przepisu nie wynika natomiast zakaz dokonywania przez radę gminy bez zgody organu wykonawczego zmian innych niż powodujące zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków i jednoczesne zwiększenie deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Tym samym możliwe są inne zmiany. Wyrok dotyczył ustawy o finansach publicznych z 2005 roku, ale odnosił się do przepisów, które są zgodne brzmieniowo do aktualnie obowiązującego art. 240 ust. 2. Kolejny wyrok NSA zapadł 29 września 2011 r. sygn. II GSK 984/10, w którym w tezie czytamy: Organ stanowiący samorządu terytorialnego może dokonywać zmian w treści przedłożonej mu do uchwalenia uchwały budżetowej, co dotyczy również zmian w budżecie w ciągu roku, o ile nie powodują one zmniejszenia dochodów lub zwiększenia wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu budżetu.
O czym należy pamiętać przy zmianach projektu budżetu?
Pamiętaj, aby sprawdzić wszystkie pozycje budżetu, które są skorelowane z wprowadzonymi zmianami. Przykładem może być zwiększenie dochodów z podatku rolnego, które powoduje konieczność zwiększania wydatków z tytułu odpisu na izby rolnicze. Koniecznie sprawdź też poprawność ustalenia rezerw budżetowych. Rezerwa kryzysowa często jest planowana przez samorządy w dolnej granicy ustawowego obowiązku, co niesie ryzyko, że w przypadku wniesienia zmian do projektu budżetu, rezerwa będzie w zbyt niskiej wartości.
Termin podjęcia uchwały budżetowej
Zgodnie z art. 239 ustawy o finansach publicznych Uchwałę budżetową organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach - nie później niż do dnia 31 stycznia roku budżetowego.
A jeśli budżet nie zostanie uchwalony do 31 grudnia 2024 roku, to co się stanie?
Spokojnie, zgodnie z art. 240 ust. 1 ustawy o finansach publicznych do czasu podjęcia uchwały budżetowej, jednak nie później niż do dnia 31 stycznia roku budżetowego, podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały budżetowej przedstawiony organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, o którym mowa w art. 238 ust. 1. Pamiętaj jednak, że w takiej sytuacji, nie możliwości zmian projektu, a więc realizujesz budżet który zarząd jst miał obowiązek przedstawić organowi stanowiącemu w terminie do 15 listopada 2024 roku.
A jeśli budżet nie zostanie uchwalony do 31 stycznia 2025 roku, to co się stanie?
Przepisy przewidują taką sytuację. W przypadku niepodjęcia uchwały budżetowej do 31 stycznia 2025 roku, regionalna izba obrachunkowa, w terminie do końca lutego, ustali budżet jst w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych. Do dnia ustalenia budżetu przez rio podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały budżetowej. Taki zapis znajdziemy w art. 240 ust. 3 uofp oraz analogiczny w ustawie o regionalnych izbach obrachunkowych (art. 11 ust. 2).
Budżet będzie się zmieniał
Pamiętaj, że budżet, który będzie obowiązywał 1 stycznia 2025 będzie wyglądał zupełnie inaczej w dniu 31 grudnia. W ciągu roku będą dokonywane zmiany, jest to naturalny proces w toku wykonywania i planowania zadań przez jednostki samorządu terytorialnego.
