Q&A projekt WPF na 2025 rok i lata kolejne

Jak poradzić sobie z Wieloletnią Prognozą Finansową?

To pytanie, które nurtuje wielu Skarbników. Dla niektórych może być nawet powodem bezsenności. Wiemy, o czym mówimy. Eksperci z firmy Publink wyspecjalizowali się w obszarze WPF, dzięki czemu doskonale znają bolączki Skarbników. Rozumiejąc problem, co roku przygotowywaliśmy dla Was merytoryczne wskazówki dotyczące pracy z WPF. Tak samo jest w tym roku. W ramach 3 dnia IX edycji Akademii Publink, Marzena Ossowska zmierzyła się z nurtującymi Was pytaniami, dotyczącymi tej materii. Poniżej prezentujemy ich opracowanie.

Jak to jest z tymi umowami na zapewnienie ciągłości działania jednostki? Co my o nich wiemy?

Niestety, muszę przyznać, że nie ma uniwersalnych kryteriów identyfikacji takich umów. Gdyby istniał odpowiedni katalog, wtedy biorąc pod uwagę upoważnienie z artykułu 228 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, łatwo moglibyśmy zidentyfikować, czy daną umowę można podpisać. Wiadomo jednak, że umowy, które traktujemy jako te, które służą zapewnieniu ciągłości działania jednostki, nie mogą jednocześnie stanowić przedsięwzięć w załączniku drugim wieloletniej prognozy finansowej. Rozróżnienie przedsięwzięć od umów na zapewnienie ciągłości działania jednostki jest bardzo ważne, ponieważ błędna identyfikacja może prowadzić do zarzutu zaciągnięcia zobowiązania przez jednostkę bez stosownego upoważnienia, które to wynika właśnie z uchwały w sprawie WPF. Konsekwencją może być zarzut popełnienia czynu noszącego znamiona naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Jak interpretować art. 228 ust. 1 ustawy o finansach publicznych?

W tym przepisie mamy wymienione dwie kategorie zobowiązań, których zaciągnięcie przez zarząd będzie możliwe, jeśli organ stanowiący przekaże odpowiednie upoważnienie w tej kwestii w uchwale w sprawie wieloletniej prognozy finansowej. Kategoria pierwsza to zobowiązania związane z realizacją przedsięwzięć ujętych w WPF. Dobrym przykładem będzie przedsięwzięcie dotyczące poprawy bezpieczeństwa na drodze publicznej, czyli przebudowa ciągu pieszo-jezdnego. Jeśli inwestycja dotyczy roku 2024 i będzie kontynuowana w roku 2025, to nie ma żadnych wątpliwości, że powinna się ona znaleźć w załączniku nr 2 wieloletniej prognozy finansowej. W ostatniej rubryce załącznika przedsięwzięć mamy kolumnę określającą limit zobowiązań. Tam wpisujemy wartość równą kwocie wydatków i do tej kwoty mamy upoważnienie do podpisania umowy na realizację tego zadania. Druga kategoria zobowiązań dotyczy umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki, z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy. Ona nie jest ewidencjonowana w załączniku przedsięwzięć wieloletnich, bo jest jakby odrębnym bytem.

Jak odróżnić czy umowa powinna być zawarta w ramach realizacji przedsięwzięcia czy jako ciągłość działania jednostki?

W mojej ocenie, należy przede wszystkim zidentyfikować, jaki jest cel umowy. Konkretniej, jaki jest cel zaciągnięcia zobowiązania, czyli co tak naprawdę będzie efektem tego konkretnego  działania. Wyobraźmy sobie, że jest 31 grudnia. Jakie umowy powinniśmy mieć podpisane? Jeżeli przychodzimy 1 stycznia do pracy, to bez jakich elementów tak naprawdę nie będzie możliwe funkcjonowanie naszego urzędu? Nie będziemy mogli funkcjonować, jeżeli nie będziemy mieli dostępu do Internetu, do prądu czy wody. To jest właśnie ta ciągłość działania jednostki. Zawieranie umów na zapewnienie ciągłości działania jednostki zgodnie z upoważnieniem płynącym z ustawy o finansach publicznych możemy rozpatrywać na dwóch poziomach, w których funkcjonuje jednostka samorządu terytorialnego. Jakie to są poziomy? Pierwszy z nich to jest poziom funkcjonowania jednostek organizacyjnych JST, czyli np. szkoły, ale też wszystkie inne jednostki, które wchodzą w skład naszego samorządu. Mam na myśli te umowy, które zabezpieczają bieżące funkcjonowanie właśnie tej konkretnej jednostki. Natomiast w rozumieniu całej jednostki samorządu terytorialnego to mamy ciągłość umów na działania, które wynikają z konieczności zapewnienia ciągłości świadczeń usług publicznych w zaspokojeniu zbiorowych potrzeb wspólnoty. Podsumowując, w ujęciu całej JST ten zakres jest szerszy niż w przypadku jednostki organizacyjnej. Jednak musimy pamiętać o tych dwóch poziomach, ponieważ organ stanowiący może przekazać zarządowi upoważnienie do zaciągania określonych zobowiązań. Ponadto, może upoważnić zarząd do przekazania analogicznych upoważnień kierownikom jednostek organizacyjnych.

Jaki jest najpopularniejszy przykład umowy na zapewnienie ciągłości działania jednostki?

Myślę, że warto podać przykład umowy na dystrybucję i zużycie energii elektrycznej. Takie zobowiązania nie mają charakteru jednorazowego, a bezsprzecznie ciągłego. Nie mając dostępu do elektryczności nie będziemy mogli zaspokajać żadnych potrzeb wspólnoty samorządowej. Kolejnymi przykładami może być umowa na dostawę Internetu, obsługa bankowa JST czy też wynajem pomieszczeń, w których ma swoją siedzibę urząd.

Jakie są cechy charakterystyczne przedsięwzięcia?

Przedsięwzięcie powinno jasno określić nazwę zadania, cel takiego zadania, okres realizacji, jednostkę odpowiedzialną za realizację danego zadania oraz wysokość wydatków w poszczególnych latach.

Czy Ministerstwo Finansów wypowiada się w kwestii sposobu określania rodzajów umów w WPF?

Ministerstwo Finansów wypowiedziało się w 2010 roku. Przytoczę to stanowisko: „Kompetencje do określenia rodzaju umów wieloletnich, które są niezbędne dla zapewnienia ciągłości działania jednostki samorządu terytorialnego należą do organów jednostek samorządu terytorialnego, które z racji wykonywanych funkcji posiadają wiedzę w tym zakresie pozwalającą na podjęcie właściwych decyzji. Nie jest natomiast celowe wyszczególnienie katalogu przedsięwzięć przez Ministerstwo Finansów, bowiem nie posiada ono danych niezbędnych do ustalenia, które usługi dla poszczególnych jednostek są niezbędne dla zapewnienia ich ciągłości działania jednostki.”
Podsumowując, tak naprawdę to jednostka samorządu terytorialnego najlepiej wie, jakie zadania są dla nich niezbędne na zapewnienie ciągłości działania jednostki. a jakie stanowią przedsięwzięcie.

Czy umowy na oświetlenie ulic i odbiór odpadów komunalnych zawarte na 3 lata powinny być traktowane jako przedsięwzięcia czy jako umowy na ciągłość funkcjonowania jednostki?

Moim zdaniem obie umowy powinny być traktowane jako umowy na zapewnienie ciągłości funkcjonowania jednostki. Uprzedzam jednak, że nie ma spójnego stanowiska w obrębie kraju dotyczącego właśnie tych zagadnień. Sugeruję wystąpić z wnioskiem do właściwej miejscowo Regionalnej Izby Obrachunkowej, aby udzieliła wyjaśnień w zakresie stosowania art. 228 ust. 1 w odniesieniu do tych umów, ale także innych, które mogą budzić Waszą wątpliwość.

Czy jeśli planujemy w tym roku wcześniejszą spłatę długu wolnymi środkami, możemy dokonać wyłączenia we wskaźniku, jeśli zaciągamy również w tym samym roku kredyt?

Tak, jak najbardziej. Wcześniejsza spłata zobowiązań wolnymi środkami jest bezwarunkowo wyłączona z kalkulacji wskaźnika z artykułu 243 ustawy o finansach publicznych. To jest art. 243 ust. 3b pkt 2 ustawy o finansach publicznych. Przypominam jednak, żeby odpowiednio zaplanować to w wieloletniej prognozie finansowej, bo jeżeli mamy wcześniejszą spłatę zobowiązań i mamy wolne środki w wieloletniej prognozie finansowej, to nie możemy ich przeznaczyć na deficyt, jeżeli one mają służyć właśnie wyłączeniu z uwagi na wcześniejszą spłatę zobowiązań. To jest kwestia pozycji uzupełniających: 4.1.1, 4.2.1, 4.3.1 itd. w załączniku nr 1 do WPF.

Czy limit zobowiązań w rozumieniu limitu zobowiązań w załączniku przedsięwzięć do wieloletniej prognozy finansowej powinien być w trakcie roku zmieniany po podpisaniu umowy?

To zależy. Co do zasady kierujemy się regułą, że limit zobowiązań jest równy sumie niepodpisanych umów na realizację przedsięwzięcia. Czyli jeżeli dodajemy nowe przedsięwzięcie, to w pierwszym momencie limit zobowiązań będzie równy sumie limitu wydatków z poszczególnych lat. Tak jest zawsze na starcie danego przedsięwzięcia, gdy ujmujemy je w WPF. Natomiast, jeśli podpiszemy umowę z wykonawcą na realizację części naszego zadania, to o tę kwotę powinniśmy umniejszyć limit zobowiązań. Obrazując konkretny przypadek, jeśli mamy limit zobowiązań na milion zł, podpisaliśmy umowę na 200 tysięcy, naszym limitem zobowiązań powinno być 800 tysięcy. I co do zasady, to powinien być dobry kierunek, w którym powinniśmy działać. Natomiast dotarliśmy do stanowiska, że niektóre Regionalne Izby Obrachunkowe traktują limit zobowiązań jako limit do zaciągania zadłużenia i nie zalecają umniejszenia w ciągu roku.

Gmina zamierza zmienić harmonogramy spłat zaciągniętych w poprzednich latach pożyczek inwestycyjnych w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej poprzez skrócenie okresu spłaty pożyczek, jak również zmianę wysokości poszczególnych rat w kolejnych latach spłaty, zmianę wysokości rozchodów w kolejnych latach. Czy przed podpisaniem stosownych aneksów z WFOŚiGW należy zaktualizować prognozę kwoty długu do planowanych nowych terminów i kwot spłat w poszczególnych latach, czy też najpierw należy podpisać aneksy do umów pożyczek, a dopiero potem w oparciu o podpisane aneksy dokonać odpowiednich zmian w prognozie kwoty długu?

W mojej ocenie, powinniśmy wyjść od pozytywnej decyzji banku o możliwości aneksowania umów. Bank powinien nam zatwierdzić, że proponowane przez nas modyfikacje w spłatach są przez bank, przez instytucję finansującą, akceptowalne. Ważne, aby mieć w formie pisemnej, choćby mailowej, że instytucja finansująca wyraża zgodę na zaproponowany przez nas harmonogram spłaty zadłużenia. Wówczas, w kolejnym kroku aktualizujemy wieloletnią prognozę finansową pod kątem zmiany harmonogramu spłaty zadłużenia. Dlaczego robimy to zanim podpiszemy umowę? Bo   przed podpisaniem umowy powinniśmy sprawdzić, jak on będzie się miał do naszej wieloletniej prognozy finansowej. Musimy uważać na każdy rok prognozy, aby nie groziło nam niespełnienie wskaźnika z artykułu 243. Jeśli taki WPF mamy uchwalony, to znaczy zaktualizowany pod kątem harmonogramu spłaty zadłużenia, możemy podpisać umowę z bankiem. Oczywiście, jeżeli robimy aktualizację pod kątem harmonogramu, pamiętajmy o tym, żeby stosowną informację podać w objaśnieniach przyjętych wartości, wskazując przy tym na pozytywną decyzję banku.

Czy dotacja dla parafii z rządowego programu odbudowy zabytków, która będzie przekazana w 2025 roku, powinna być zaplanowana w wieloletniej prognozie finansowej?

Tak, oczywiście. Warto wskazać, iż w WPF mamy do tego dedykowany wiersz w załączniku nr 1, a mianowicie pozycję 2.2.1.1 „wydatki o charakterze dotacyjnym na inwestycje i zakupy inwestycyjne”. To odpowiednie miejsce na zaplanowanie ww. wydatku w WPF.

Czy chcesz zobaczyć nagranie z webinaru, w którym poruszono powyższe tematy?

Zobacz i posłuchaj, jak Marzena Ossowska wyjaśnia tematykę WPF, a na pytania dotyczące projektu budżetu odpowiada Brygida Sewohl.

Może chcesz sobie odświeżyć całą tematykę WPF, czyli powód bezsenności nie małej części Skarbników? Z Akademią Publink, może okazać się, że strach ma tylko wielkie oczy. Pomożemy Ci przebrnąć przez meandry biurokracji i zrozumieć tę skomplikowaną materię. Obejrzyj nagranie z 17.10.2024 r.

A może chcesz wiedzieć więcej na temat projektu budżetu? Nie było Cię na pierwszym webinarze z cyklu IX Akademii Publink lub nie pamiętasz szczegółów? Nic straconego, poniżej zamieszczam nagranie z 10.10.2024 r. Webinar dotyczył właśnie tej tematyki.