Wieloletnia Prognoza Finansowa – jak ją przygotować, aby spełnić wskaźniki

* Niniejszy tekst powstał przy współpracy Marzeny Ossowskiej i z wykorzystaniem transkrypcji z webinaru z 17 października 2024 r.

Wieloletnia Prognoza Finansowa – jak przygotować WPF na kolejny rok?

Każdy Skarbnik doskonale wie, że Wieloletnia Prognoza Finansowa to temat, który wymaga szczególnej uwagi. To kluczowy dokument, a jego dokładność i przemyślane podejście mogą znacznie ułatwić życie w przyszłych latach. Gorzej, jeśli nie masz czasu się nią zająć. Na szczęście, z pomocą przychodzi cykl webinarów Akademii Publink. Drugi z nich, który odbył się 17 października 2024 roku, dostarczył konkretnej wiedzy i narzędzi, które mogą pomóc w przygotowaniu WPF na kolejny rok. Dowiedz się, jak przebiegło spotkanie ekspertów z firmy Publink z blisko tysiącem skarbników z całej Polski. Jeśli wolisz wersję filmową – zobacz nagranie naszego webinaru. Jeśli preferujesz czytanie, zostań z nami i zapoznaj się z poniższym tekstem, który może okazać się ratunkiem w tym trudnym czasie.

Zainwestowany czas to oszczędność na przyszłość

Na webinarze zarejestrowało się aż 1187 uczestników z całej Polski. Gdyby policzyć to według roboczogodzin, webinar kosztował sektor publiczny nawet ok. 100 tysięcy złotych. Tylko czy to wydatek, czy bardziej inwestycja? Dwie godziny nauki, często oddają kilka godzin poprawiania. 

Część praktyczna - wskazówki do pracy przy WPF

Podczas webinaru Marzena Ossowska postanowiła odwrócić kolejność i zamiast zaczynać od przepisów, skupiła się na praktycznych aspektach związanych z Wieloletnią Prognozą Finansową. Dlaczego? Dlatego, że eksperci w firmie Publink doskonale znają samorządowe życie i wiedzą, że to nie tylko formalności, ale głównie dobre praktyki, pomagają spełnić wymagania wskaźnika z artykułu 243 ustawy o finansach publicznych. W dalszej części uczestnicy mieli okazję poznać również techniczne aspekty pracy z WPF za pomocą narzędzia WPF Asystent, co miało ułatwić ten proces.

Od teorii do praktyki – WPF na 2025 rok

Chociaż przepisy dotyczące WPF nie zmieniły się znacząco, to jak podkreśliła Marzena, przygotowanie prognozy na 2025 rok zaczyna się już w momencie przekazania planu za trzeci kwartał 2024 roku. Ten etap to początek działań związanych z WPF, a kluczowe momenty czekają dopiero w okolicach 15 listopada.
Marzena przypomniała, że chociaż WPF często bywa traktowany jako „dodatek” do budżetu, to nie powinno się go marginalizować. W końcu dokument ten nie tylko prognozuje dochody i wydatki w perspektywie długoterminowej, ale także odgrywa kluczową rolę w kontrolowaniu długu i zdolności zadłużeniowej jednostki. Wielu Skarbników może zaskoczyć wskaźnik z artykułu 243, który często powoduje trudności w spełnieniu wymogów. I chociaż przygotowanie budżetu jest czasochłonne, to WPF jest równie istotny, jeśli chodzi o prawidłowe zarządzanie finansami.

Dlaczego WPF jest taki ważny?

Marzena podkreśliła, że WPF to narzędzie, które pozwala na długofalowe planowanie finansowe. Umożliwia on analizę możliwości jednostki w zakresie obsługi zadłużenia oraz prognozowanie przyszłych inwestycji. Dokument ten, choć z założenia długoterminowy, w praktyce podlega corocznej aktualizacji, co sprawia, że jest dynamicznym elementem planowania.

Kolejnym kluczowym aspektem WPF są upoważnienia do zaciągania zobowiązań, które mogą wykraczać poza horyzont jednego roku budżetowego. To szczególnie ważne, aby zarządzający jednostką, mieli pewność, że podejmując decyzje, działają zgodnie z prognozą finansową i nie narażają jednostki na problemy.

Weryfikacja obietnic władz i inwestycji

W kontekście WPF istotnym elementem, o którym wspomniała Marzena, jest także weryfikacja obietnic składanych przez władze samorządowe. Jak zauważyła, „wielu włodarzy miało pewne obietnice względem mieszkańców”. Pierwszy rok po wyborach to moment, kiedy WPF staje się dokumentem, w którym te obietnice muszą zostać zweryfikowane. Nowa władza często napotyka wówczas na rzeczywistość, która wymaga korekt i urealnienia założeń.

W tym kontekście ważna jest również weryfikacja inwestycji. Już od września Skarbnicy powinni zbierać informacje o poziomie zaawansowania inwestycji – które zadania zakończą się w grudniu, a które będą kontynuowane w nowym roku. Ta wiedza jest kluczowa do prawidłowego przygotowania załącznika przedsięwzięć wieloletnich.

Spełnienie wskaźnika z artykułu 243 – wyzwanie, które spędza sen z powiek

Nie jest tajemnicą, że dla wielu Skarbników największym wyzwaniem w WPF jest spełnienie wskaźnika z artykułu 243. Jak zaznaczyła Marzena, to często „nieustanna walka”, aby tam, gdzie wskaźnik nie spełnia się, przeobrazić go w spełniony. Wskaźnik ten dotyczy relacji zadłużenia i obsługi długu do dochodów jednostki, a jego niespełnienie może spowodować poważne konsekwencje dla funkcjonowania finansów publicznych.

Marzena zwróciła uwagę na fakt, że nawet jednostki, które nie mają długów do spłaty w danym roku, mogą mieć problem ze spełnieniem wskaźnika. To dlatego, że w obliczaniu wskaźnika brane są pod uwagę również lata historyczne oraz poziom nadwyżki operacyjnej. To oznacza, że nawet niewielki deficyt bieżący może powodować trudności.

Praktyka vs teoria – jak wygląda rzeczywistość?

Chociaż teoretycznie WPF powinien być długofalowym narzędziem planistycznym, w praktyce często pełni inną rolę. Marzena podkreśliła, że dla wielu jednostek WPF to przede wszystkim dokument, który ma pozwolić na „spełnienie obietnic włodarza” lub „spełnienie wskaźnika z artykułu 243”. Przygotowanie tego dokumentu często bywa więc dynamiczne i wymaga elastyczności.

Jednocześnie WPF to narzędzie, które umożliwia weryfikację planów inwestycyjnych oraz prognozowanie zadłużenia. Dla wielu jednostek wprowadzenie długu jest koniecznością, szczególnie w sytuacjach, kiedy budżet samodzielnie się nie spina. Planowanie oszczędności, redukcja wydatków czy wprowadzanie nowych źródeł finansowania to codzienność Skarbników, którzy pracują nad tym dokumentem.

Dobre praktyki w pracy nad WPF-em

Mając na uwadze te wyzwania, Marzena przechodziła płynnie do prezentacji dobrych praktyk związanych z tworzeniem WPF. Przypomniała, że mimo iż wskaźnik z artykułu 243 spędza sen z powiek wielu Skarbnikom, istnieją sprawdzone metody, które mogą pomóc w jego spełnieniu.
Zachęcała do korzystania z narzędzi takich jak WPF Asystent, który wizualizuje dane i ułatwia pracę nad prognozą. To narzędzie, jak zauważyła, jest szczególnie przydatne w analizie historycznych danych oraz w poszukiwaniu rozwiązań dla jednostek, które mają trudności ze spełnieniem wskaźnika.
Tym samym Marzena przechodziła do kolejnych praktycznych przykładów, pokazując, jak w efektywny sposób zarządzać WPF i przygotowywać go zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz dobrymi praktykami.
Kontynuacja tej części była już zapowiedzią bardziej szczegółowych wskazówek, które miały pomóc uczestnikom w dalszym doskonaleniu swoich działań związanych z wieloletnią prognozą finansową.

Jak spełnić wskaźnik z artykułu 243? Kluczowe kroki w pracy z WPF-em

W kolejnej części webinaru Marzena Ossowska kontynuowała omawianie kwestii związanych ze wskaźnikiem z artykułu 243 ustawy o finansach publicznych, który niejednokrotnie sprawia trudności jednostkom samorządowym. Skupiła się na praktycznych wskazówkach, które mogą pomóc skarbnikom w dopasowaniu wieloletniej prognozy finansowej (WPF) do wymagań ustawy. Choć budżet na rok 2024 jest już w dużej mierze zamknięty, wciąż istnieją możliwości wprowadzenia korekt w kolumnie dotyczącej przewidywanego wykonania, co może wpłynąć na poprawę wskaźnika.

Możliwości korekt w przewidywanym wykonaniu na 2024 rok

Jak przypomniała Marzena, dane za trzeci kwartał 2024 roku są już zamknięte i nie można ich modyfikować. Niemniej jednak kolumna „przewidywane wykonanie” na 2024 rok nadal daje pewne pole manewru. Jest to miejsce, w którym można dokonać korekt, odzwierciedlających realne oczekiwania, co do zakończenia roku budżetowego. To tutaj można wprowadzać zmiany, które pomogą poprawić wskaźnik.
Przykładem, o którym wspomniała, jest niedawno ogłoszona „kroplówka” dla jednostek samorządu terytorialnego, która ma uzupełnić subwencje. Choć środki te nie muszą być jeszcze oficjalnie wpisane do budżetu, można je uwzględnić w przewidywanym wykonaniu, co pozytywnie wpłynie na wskaźnik z artykułu 243. Ważne jest, aby te dodatkowe dochody bieżące zostały właściwie uwzględnione w WPF, a każda korekta powinna zostać opisana w objaśnieniach przyjętych wartości.

Korekty dochodów i wydatków bieżących

Oprócz subwencji, w przewidywanym wykonaniu można uwzględnić także inne nadwykonania, które mogą pojawić się w dochodach bieżących, a także oszczędności w wydatkach bieżących. Marzena zachęcała do dokładnego przeglądu budżetu w poszukiwaniu elementów, które można skorygować. Wspomniała o sytuacjach, w których Skarbnik dysponuje rezerwami na „czarną godzinę”, które nie zostaną wykorzystane. Wiemy, że większość Skarbników takie środki posiada, choć będą się zarzekali, że nie jest to prawdą. Takie rezerwy można wprowadzić jako korektę, co pomoże poprawić nadwyżkę bieżącą.
Jednym z przykładów są poręczenia. Jeśli istnieje planowane poręczenie, które nie zostanie zrealizowane, można je usunąć z przewidywanego wykonania. Kluczowe jest, aby każda korekta została odpowiednio udokumentowana w objaśnieniach, co pozwoli Regionalnej Izbie Obrachunkowej zrozumieć, na jakiej podstawie dokonano zmian.

WPF na 2025 rok – zgodność z budżetem i dodatkowe korekty

Należy pamiętać, że konieczna jest zgodność WPF z projektem budżetu. Marzena podkreśliła, że po stworzeniu projektu budżetu praca nad nim się nie kończy. Zdarza się, że po wprowadzeniu danych do WPF pojawia się problem z relacją z artykułu 243. W takim przypadku mogą być potrzebne dodatkowe korekty, aby poprawić wskaźnik.
Jedną z rekomendacji jest przeprowadzenie symulacji WPF jeszcze przed zamknięciem budżetu. Nawet jeśli nie są dostępne wszystkie szczegóły, warto przygotować wersję roboczą WPF, aby zobaczyć, jak będą wyglądały globalne wartości dochodów i wydatków. Dzięki temu można uniknąć sytuacji, w której po finalizacji budżetu okazuje się, że coś się nie zgadza w WPF.

Co zrobić, jeśli wskaźnik nie zostanie spełniony?

To może zdarzyć się każdemu Skarbnikowi, nawet Tobie. Jeśli pojawią się problemy ze spełnieniem wskaźnika w 2025 roku, istnieje kilka opcji, które mogą pomóc. Jedną z nich jest zmniejszenie planu dotyczącego obsługi długu. Często zdarza się, że planowane kwoty na obsługę długu są zaokrąglane „z górką”, więc można je dostosować do realnych wartości. Można również rozważyć przesunięcie spłaty zobowiązań, jeśli istnieje taka możliwość.
Marzena przypomniała także o ustawie z 2022 roku dotyczącej dochodów jednostek samorządu terytorialnego, która daje możliwość niespełnienia wskaźnika z artykułu 243 w latach 2023-2025, pod warunkiem, że nie przekroczony zostanie limit zadłużenia. Oczywiście, wciąż muszą być spełnione inne warunki, takie jak brak zagrożenia realizacji zadań publicznych, ale to daje pewne pole manewru.

Prognoza na kolejne lata – jak zadbać o realizm?

Kolejnym krokiem jest przygotowanie prognozy na kolejne lata. Ważne jest, aby prognoza była realistyczna i oparta na aktualnych wytycznych makroekonomicznych. W poniedziałek opublikowano nowe wytyczne, które już zostały zaktualizowane w WPF Asystencie, więc można na nich bazować przy tworzeniu prognoz.
Istotne jest również, aby przy tworzeniu prognozy brać pod uwagę nie tylko wskaźniki, takie jak inflacja czy PKB, ale także algorytmy, które pomagają obliczyć spełnienie wskaźnika z artykułu 243. W niektórych przypadkach można bardziej oprzeć prognozę na wskaźniku inflacji, w innych natomiast większe znaczenie może mieć PKB. Warto dostosować prognozę do specyfiki jednostki i danych makroekonomicznych, aby zapewnić spełnienie wszystkich relacji ustawowych.
Kontynuując, Marzena skupiła się na dalszych elementach, które mają kluczowe znaczenie dla oceny finansowej jednostek przez Regionalne Izby Obrachunkowe, w tym realistycznym podejściu do obsługi długu i długofalowym planowaniu finansów publicznych.

Dobre praktyki w pracy z WPF-em: Realizm i optymizm w prognozach

Marzena Ossowska przypomniała uczestnikom webinaru, jak kluczowe jest zachowanie realizmu w planowaniu finansów, szczególnie w kontekście WPF. Nie można go pominąć, szczególnie gdy jednostka staje w obliczu konieczności modyfikacji harmonogramu spłat zobowiązań. W tym aspekcie, jak wspomniał Kuba Zieliński podczas wrześniowego webinaru, warto wcześniej rozpocząć negocjacje z bankami lub podjąć kroki restrukturyzacyjne. Mimo że jest już październik, wciąż istnieje możliwość modyfikacji harmonogramów spłat, co może pomóc w spełnieniu wskaźnika z artykułu 243. Jeśli nie wiesz jak to zrobić, możesz skontaktować się z nami. Pomożemy wybrnąć z opresji.

Elastyczność w harmonogramach spłat

Restrukturyzacja zadłużenia może wydawać się zbyt późnym krokiem na ten etap roku, jednak często możliwe są inne działania, takie jak wcześniejsze spłaty zobowiązań lub wprowadzenie okresu karencji dla nowych zobowiązań. Dostosowanie harmonogramu, tak aby większe spłaty przypadały na lata, kiedy wskaźnik jest bardziej korzystny, a mniejsze na lata, w których jednostka napotyka trudności, to dobra praktyka, która może odciążyć budżet.

Optymistyczna prognoza dochodów bieżących

Chociaż realizm jest nieodzowny, nie należy zapominać o odrobinie optymizmu. Marzena zauważyła, że w bieżących prognozach dochodów można dostrzec pozytywne sygnały. Ministerstwo Finansów dostarczyło dane wskazujące na wzrosty dochodów z PIT i CIT, co powinno przełożyć się na bardziej optymistyczną prognozę na 2025 rok. Chociaż szczegóły dotyczące subwencji wciąż nie są do końca znane, wydaje się, że sytuacja będzie lepsza, co pozwala Skarbnikom na nieco spokojniejsze planowanie.
Jednak jak podkreśliła Marzena, wyższe dochody bieżące to tylko jedna strona medalu. Po drugiej stronie wciąż są wydatki bieżące, które wymagają kontroli. W tym kontekście warto poszukać oszczędności, na przykład w wydatkach na funkcjonowanie placówek oświatowych, przy jednoczesnym zachowaniu realizmu – wydatki na wynagrodzenia muszą uwzględniać wzrosty płacy minimalnej, co już samo w sobie generuje wyższe koszty w kolejnych latach.

Urealnianie wydatków na wynagrodzenia

W kontekście opinii Regionalnych Izb Obrachunkowych, Marzena zwróciła uwagę na częste wątpliwości dotyczące prognozowanych wydatków na wynagrodzenia. Jeśli jednostka planuje znacznie niższe wydatki na ten cel niż w poprzednich latach, RIO często wskazuje na konieczność korekty. Wiadomo, że wydatki na wynagrodzenia nie mogą być niższe, szczególnie przy wzroście płacy minimalnej, co wyraźnie pokazuje, że prognozy muszą być realistyczne, aby nie narazić jednostki na składanie wyjaśnień.

Wyłączenia – zasada, której nie wolno ignorować

Marzena przypomniała również o obowiązku stosowania wyłączeń przy sporządzaniu WPF. Wyłączenia nie są opcją, z której można skorzystać wyłącznie wtedy, gdy poprawiają wskaźniki – są obligatoryjne. Jeśli z umowy jasno wynika, że wyłączenie powinno być zastosowane, nie ma znaczenia, czy pomaga w spełnieniu wskaźnika, czy nie. Każda korekta musi być odpowiednio udokumentowana, a RIO musi mieć pełen wgląd w ciąg zdarzeń, które doprowadziły do przyjęcia danej wartości.

Regionalne Izby Obrachunkowe opiniują projekty WPF i mają do nich coraz mniej uwag i zastrzeżeń

W zeszłym roku zauważono pozytywną tendencję w liczbie opinii wydawanych przez RIO. Marzena zwróciła uwagę, że więcej projektów otrzymało pozytywne opinie, a mniej opinii zawierało uwagi i zastrzeżenia. To pozytywny znak, który pokazuje, że jednostki samorządowe coraz lepiej radzą sobie z przygotowaniem WPF. Marzena wyraziła nadzieję, że ta tendencja utrzyma się również w tym roku. Nie ukrywamy, że w przyczynach tej tendencji widzimy nasz udział - w końcu coraz więcej jednostek korzysta z naszej pomocy.

Część teoretyczna - elementy uchwały w sprawie WPF

Przechodząc do formalnej części prezentacji, Marzena skupiła się na treści uchwały dotyczącej wieloletniej prognozy finansowej. Jak zauważyła, dla większości skarbników najważniejszy jest załącznik pierwszy – tabela zawierająca dochody, wydatki, przychody, rozchody, zadłużenie oraz wskaźniki zgodne z artykułami 242 i 243. Ważnym elementem tej uchwały są także limity na przedsięwzięcia, które muszą być ściśle powiązane z załącznikiem dotyczącym przedsięwzięć wieloletnich.

Upoważnienia w uchwale – kluczowy element

Nie można również pominąć upoważnień, które stanowią integralną część uchwały. Marzena podkreśliła, że będą one szczegółowo omówione, ponieważ mają kluczowe znaczenie dla zarządzania finansami publicznymi. W uchwale muszą także znaleźć się objaśnienia przyjętych wartości. Tutaj pojawia się dyskusja, czy objaśnienia te powinny być odrębnym załącznikiem, czy elementem uzasadnienia. Chociaż przepisy jasno mówią, że objaśnienia mają być dołączone, nie określają formy, co sprawia, że różne Regionalne Izby Obrachunkowe mają odmienne podejście.

Podstawa prawna uchwały

Podstawą prawną do przyjęcia uchwały o WPF jest artykuł 230 ust. 6 ustawy o finansach publicznych. Chociaż niektóre jednostki dodają inne przepisy, np. ustawę o samorządzie gminnym lub kwestie związane z konfliktem zbrojnym na Ukrainie, minimalna podstawa prawna to właśnie artykuł 230 ust. 6.

Okres prognozy – minimum cztery lata

Uchwała o WPF musi obejmować co najmniej czteroletni okres, czyli rok budżetowy oraz trzy kolejne lata. Jednak jeśli jednostka ma zobowiązania, których okres spłaty wykracza poza ten horyzont, prognoza musi być odpowiednio wydłużona. To samo dotyczy przedsięwzięć, które realizowane są w dłuższym okresie, np. do 2030 roku – wtedy WPF musi obejmować ten dłuższy horyzont czasowy.

Uchylenie poprzedniej prognozy

Ostatecznie, jednostka samorządowa może uchylić starą prognozę i uchwalić nową, co jest dominującą praktyką. Jednak nie można uchylić WPF bez jednoczesnego uchwalenia nowego dokumentu – ciągłość jest tutaj kluczowa, aby zapewnić stabilność finansową jednostki.
Marzena kontynuowała omawianie formalnych aspektów WPF, podkreślając znaczenie precyzji i dbałości o każdy detal w uchwale, co ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia jej zgodności z obowiązującymi przepisami.

Kiedy uchwalać WPF i jak to zrobić zgodnie z przepisami?

W ramach formalnych aspektów związanych z Wieloletnią Prognozą Finansową, Marzena Ossowska szczegółowo wyjaśniła, kiedy i w jaki sposób należy podejmować uchwałę w sprawie WPF. Zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych, uchwała w sprawie WPF musi być przyjęta nie później niż uchwała budżetowa. Oznacza to, że podczas sesji budżetowej uchwała dotycząca WPF powinna znaleźć się w porządku obrad przed uchwałą budżetową. Choć w ciągu roku nie ma już konieczności trzymania się tej kolejności. W przypadku wprowadzania zmian w WPF często można skorzystać z zarządzenia, jeśli nie dotyczą one przedsięwzięć wieloletnich. To ułatwia pracę i zmniejsza liczbę formalności na sesji.

Realizm WPF – co jest kluczowe?

Realizm WPF to podstawa, a art. 226 ustawy o finansach publicznych wymaga, aby prognozy były oparte na rzeczywistych założeniach i realistycznych danych. Choć spełnienie wskaźników jest ważne, równie istotne jest, aby WPF był możliwy do zrealizowania. RIO mogą zakwestionować dokumenty, które nie są realistyczne, nawet jeśli spełniają formalne wymogi.

Wynagrodzenia – kluczowy element do zabezpieczenia

O tym już wspominaliśmy, ale jest to tak ważne, że powtórzymy. Jednym z obszarów, które mogą budzić wątpliwości, są wydatki na wynagrodzenia. Wydatki te raczej nie będą maleć, zwłaszcza w kontekście wzrostu płacy minimalnej, co oznacza, że ich odpowiednie zaplanowanie na przyszłe lata jest nieodzowne. Prognozy, które zakładają zbyt optymistyczne cięcia w tym obszarze, mogą zostać zakwestionowane przez RIO.

Nadwyżka bieżąca – analiza historyczna

Kolejnym ważnym elementem jest planowana nadwyżka bieżąca. Marzena zwróciła uwagę na konieczność analizy lat historycznych. Jeśli jednostka w przeszłości miała niskie nadwyżki bieżące lub nawet deficyty, prognozowanie nagłego wzrostu nadwyżki może budzić wątpliwości, co do realizmu takiej prognozy. Warto spojrzeć na pozycję 7.2 w WPF i porównać ją z historycznymi danymi, aby upewnić się, że założenia na przyszłość są realne.

Obsługa długu i wyłączenia – planowanie na przyszłe lata

Kolejną kwestią, o której nie można zapomnieć, jest odpowiednie zabezpieczenie środków na obsługę długu – nie tylko dla obecnych zobowiązań, ale także dla tych, które planowane są do zaciągnięcia w przyszłych latach. Marzena przypomniała również o konieczności uzasadnienia każdego wyłączenia, zwłaszcza w kontekście artykułu 233. Każda decyzja dotycząca wyłączeń powinna być dokładnie opisana w objaśnieniach przyjętych wartości.

Wykaz przedsięwzięć – co powinien zawierać?

Jednym z kluczowych elementów WPF-u jest wykaz przedsięwzięć. Jak przypomniała Marzena, przepisy ustawy o finansach publicznych (art. 226 ust. 3) określają pięć podstawowych elementów, które muszą być zawarte, aby projekt mógł być uznany za przedsięwzięcie wieloletnie. Są to:

1. 1. Nazwa i cel przedsięwzięcia: Jasno określona nazwa i cel projektu
2. 2. Jednostka organizacyjna: Wskazanie jednostki odpowiedzialnej za realizację zadania.
3. 3. Okres realizacji: Określenie, kiedy zadanie będzie realizowane.
4. 4. Łączne nakłady finansowe: Określenie całkowitych kosztów realizacji przedsięwzięcia.
5. 5. Limity wydatków i zobowiązań: Określenie, ile środków zostanie wydanych w poszczególnych latach oraz jakie limity zobowiązań zostały zaplanowane.

Wieloletniość przedsięwzięcia – definicja i umowy ciągłe

Zgodnie z artykułem 226 ust. 4, przedsięwzięcie może być uznane za wieloletnie tylko wtedy, gdy jego okres realizacji przekracza jeden rok. Marzena zaznaczyła, że często pojawiają się wątpliwości dotyczące tzw. umów ciągłych, czyli umów, które wykraczają poza rok budżetowy. Warto dokładnie przyjrzeć się takim umowom i sprawdzić, czy powinny one zostać uwzględnione w WPF.

Znaczenie wpisania przedsięwzięcia do WPF

Wpisanie przedsięwzięcia wieloletniego do załącznika drugiego WPF ma kluczowe znaczenie z dwóch powodów. Po pierwsze, zabezpieczenie finansowe: wprowadzenie zadania do WPF oznacza, że jednostka ma zagwarantowane środki na jego realizację. Innymi słowy, jeśli przedsięwzięcie znajduje się w WPF, oznacza to, że przewidziano na nie odpowiednie wydatki i dochody. Po drugie, upoważnienie do zaciągania zobowiązań: wpisanie przedsięwzięcia do WPF daje upoważnienie do zaciągnięcia zobowiązań na jego realizację. Na przykład, jeśli w limicie zobowiązań na budowę drogi przewidziano 2 miliony złotych, jednostka może podpisać umowę do tej kwoty. Jeśli jednak kwota umowy przekracza limit, może to prowadzić do naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Aktualizacja limitów zobowiązań – ważna, ale często pomijana

Marzena podkreśliła, jak istotne jest regularne aktualizowanie limitów zobowiązań w WPF, zwłaszcza w sytuacjach, gdy zwiększamy wydatki na dany projekt. Niestety, limity te często znajdują się na końcu tabel i są pomijane, co może prowadzić do problemów. Zapomnienie o aktualizacji limitów zobowiązań może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi, w tym, o zgrozo, naruszeniem dyscypliny finansów publicznych.

Podpisywanie umów w grudniu – czy to możliwe?

Podczas webinaru Marzena Ossowska poruszyła często zadawane pytanie dotyczące podpisywania umów pod koniec roku na zadania realizowane w przyszłym roku. Czy jest to możliwe? Odpowiedź brzmi: tak, ale pod pewnymi warunkami. Umowę można podpisać w grudniu na realizację inwestycji w 2025 roku, jednak takie zadanie musi być ujęte w Wieloletniej Prognozie Finansowej.

Jak wprowadzić zadanie do WPF?

Jeśli chcemy zawrzeć umowę pod koniec 2024 roku, ale projekt będzie realizowany w 2025, należy go wprowadzić do WPF z określonym limitem wydatków dla kolejnych lat. Istnieją dwie opcje: można dodać zadanie na lata 2024-2025 z zerowym limitem wydatków na rok 2024, a odpowiednią kwotą na 2025. Aby uniknąć wątpliwości RIO, które może uznać projekt za jednoroczny, Marzena sugeruje, aby wpisać minimalną kwotę na rok 2024 – na przykład 200 lub 500 zł. Dzięki temu unikniemy potencjalnych sporów.

Upoważnienia w WPF – co warto wiedzieć?

Upoważnienia są jednym z kluczowych elementów WPF, dlatego tak ważne jest, aby w uchwale znalazły się odpowiednie zapisy. W WPF mamy cztery rodzaje upoważnień:

1. 1. Upoważnienie do zaciągania zobowiązań związanych z realizacją przedsięwzięć – to upoważnienie dodajemy tylko wtedy, gdy mamy załącznik dotyczący przedsięwzięć. Jeżeli w danym roku nie ma załącznika, nie ma sensu dodawać takiego upoważnienia.
   2. Upoważnienie do zaciągania zobowiązań na realizację umów o ciągłość działania jednostki – dotyczy umów niezbędnych do zapewnienia funkcjonowania jednostki, np. media, internet, obsługa bankowa czy sprzątanie.
2. 3. Upoważnienie do przekazania uprawnień do zaciągania zobowiązań dla kierowników jednostek organizacyjnych – upoważnienie dotyczące przedsięwzięć przekazujemy tylko wówczas, gdy mamy przedsięwzięcia realizowane przez inne jednostki niż urząd (np. szkoły).
3. 4. Upoważnienie fakultatywne dotyczące zmiany limitów zobowiązań i kwot wydatków w ramach przedsięwzięć unijnych – choć nie jest obowiązkowe, Marzena zachęca do jego dodawania, gdyż nigdy nie wiadomo, co może się wydarzyć w trakcie roku.
4.  

Umowy o ciągłość działania – budzące emocje

Umowy zapewniające ciągłość działania jednostek samorządu terytorialnego są jednym z tematów, które wciąż budzą wiele emocji. Chodzi tu o umowy dotyczące funkcjonowania zarówno JST, jak i jednostek organizacyjnych, zapewniające realizację podstawowych zadań. Przykłady takich umów to dostawy mediów, usługi internetowe, obsługa bankowa, sprzątanie czy wynajem pomieszczeń. Jak zauważyła Marzena, interpretacje RIO mogą się różnić, dlatego czasami warto poprosić o oficjalną interpretację.

Objaśnienia przyjętych wartości – gdzie umieścić szczegóły?

Objaśnienia przyjętych wartości w WPF są miejscem, gdzie powinny znaleźć się wszystkie szczególne zdarzenia mające wpływ na prognozę finansową jednostki. To tutaj opisujemy np. wprowadzenie dodatkowych środków dla JST (tzw. „kroplówka”) lub wyłączenia związane z artykułem 242 ustawy o finansach publicznych. Krótko, ale treściwie – tak brzmi zasada dotycząca tych objaśnień.

Wskaźnik z artykułu 242 i 243 – znajome wyzwania

Podczas webinaru wiele uwagi poświęcono wskaźnikom z artykułu 242 i 243 ustawy o finansach publicznych. Dla tych, którzy są nowi w temacie lub potrzebują odświeżenia wiedzy, Marzena poleca powrót do materiałów z ubiegłorocznej Akademii Publink, gdzie Aleksandra Hochenzy omówiła te kwestie w sposób szczegółowy. Nagranie zamieszczamy poniżej, warto sięgnąć po nie w razie wątpliwości.

Możliwość niespełnienia artykułu 243 – co dalej?

Ciekawym tematem, który pojawił się podczas webinaru, była możliwość niespełnienia wskaźnika z artykułu 243. Ustawa o zmianie dochodów JST z 2022 roku wprowadziła pewne złagodzenia wskaźników na lata 2023-2025. Jeszcze na wrześniowym spotkaniu była mowa o możliwości przedłużenia tych reguł do 2029 roku, co dotyczyłoby limitu zadłużenia oraz możliwości pokrywania nadwyżki bieżącej wolnymi środkami.
Niestety, na dzień dzisiejszy nie ma projektu nowelizacji ustawy o finansach publicznych, który potwierdzałby te zmiany. Publink wystosował nawet pismo do Ministerstwa Finansów z pytaniem o możliwość nowelizacji przed 15 listopada, jednak do tej pory nie otrzymano odpowiedzi. Gdy tylko pojawią się nowe informacje, z pewnością Wam je przekażemy.

Jak liczyć wskaźnik z artykułu 243?

Na zakończenie Marzena omówiła sposób liczenia wskaźnika z artykułu 243, który dotyczy relacji długu do dochodów pomniejszonych o dotacje bieżące i przychody, które nie były wykorzystane na pokrycie deficytu budżetu. Jeśli ta relacja nie przekracza 100%, możliwe jest niespełnienie wskaźnika z artykułu 243 bez konsekwencji. Jeśli chcielibyście dowiedzieć się więcej, warto sięgnąć po dostępne materiały z wcześniejszych webinarów.
I to tyle z tej części – wszystko po to, by skarbnicy mogli lepiej zrozumieć skomplikowany świat WPF i podejmować bardziej świadome decyzje finansowe.

WPF Asystent – Jak wykorzystać narzędzie uwielbiane przez Skarbników do przygotowania projektu budżetu?

Po zakończeniu części pierwszej, uczestnicy webinaru przenieśli się do bardziej praktycznego aspektu zarządzania WPF – czyli pracy z WPF Asystentem. Weronika Mazur, ekspertka w zakresie obsługi programu, rozpoczęła swoją prezentację od wprowadzenia, jak przy pomocy tego narzędzia można usprawnić przygotowanie wieloletniej prognozy finansowej.

Jakie dokumenty są potrzebne do pracy w WPF Asystencie?

Przed przystąpieniem do pracy w WPF Asystencie, konieczne jest zgromadzenie kilku kluczowych dokumentów:

1. 1. Projekt budżetu na 2025 rok.
2. 2. Aktualny plan budżetu na 2024 rok.
3. 3. Sprawozdania budżetowe za trzeci kwartał 2024 roku.

Jak zaznaczyła Weronika, jeśli korzystamy z Best Asystenta, to dwa pierwsze punkty mogą być automatycznie zaciągnięte do WPF Asystenta, co znacznie przyspiesza pracę. Synchronizacja między produktami pozwala na automatyczne przeniesienie projektu i planu budżetu bez potrzeby ręcznego wprowadzania danych.

Inne niezbędne informacje

Oprócz dokumentów budżetowych, warto mieć pod ręką dodatkowe informacje dotyczące m.in. wykazu przedsięwzięć, źródeł pokrycia deficytu, dochodów unijnych, planowanych dotacji majątkowych czy spłat zobowiązań związanych z kredytami, pożyczkami oraz poręczeniami. Te dane są potrzebne, aby prognoza finansowa była kompletna i dokładna.

Automatyczne wczytywanie danych z Best Asystenta

Przechodząc do pracy w programie, Weronika pokazała, jak automatycznie wczytać dane z Best Asystenta. Wystarczy w ustawieniach WPF Asystenta zaznaczyć odpowiednią opcję, a program samodzielnie przeniesie dokumenty do kreatora. Dodatkowo, wyłączenie automatycznego pokrycia deficytu pozwala na zaciąganie szczegółowych informacji dotyczących źródeł pokrycia deficytu, co jeszcze bardziej usprawnia cały proces.
Kreator WPF Asystenta poprowadzi użytkownika przez każdy krok, od zaczytywania dokumentów po wypełnianie poszczególnych sekcji prognozy. To ogromna oszczędność czasu, szczególnie w przypadku dużych projektów, gdzie każda minuta jest na wagę złota.

Praca z kreatorem – krok po kroku

Weronika szczegółowo opisała, jak korzystać z kreatora, który jest sercem WPF Asystenta. Użytkownik może wybrać tryb automatyczny lub ręczny – w zależności od dostępności danych. W trybie ręcznym Weronika zaczytała dokumenty w formacie XML i krok po kroku pokazywała, jak załączyć projekt budżetu, wykaz przedsięwzięć, a także sprawozdania za trzeci kwartał.
Kreator daje możliwość dodania dodatkowych danych, takich jak planowane dochody ze sprzedaży majątku czy dotacje majątkowe. Użytkownik może te informacje wpisać ręcznie, a program automatycznie uwzględni je w prognozie finansowej na kolejne lata.

Uzupełnianie brakujących środków

Na pewnym etapie pracy kreator sprawdza, czy wszystkie źródła pokrycia deficytu zostały przydzielone. Jeśli brakuje środków, użytkownik może ręcznie uzupełnić brakujące wartości lub skorzystać z funkcji automatycznego przypisania. W ten sposób program sugeruje najlepsze źródła do pokrycia deficytu, co znacznie ułatwia cały proces.

Ostrzeżenia i wskazówki – weryfikacja prognozy

Po zakończeniu pracy kreatora, WPF Asystent wyświetla komunikaty dotyczące stanu dokumentu. Mogą to być:
Zielone haczyki – oznaczające, że wszystko przebiegło poprawnie.
Niebieskie haczyki – informujące o wprowadzonych ręcznych korektach.
Żółte trójkąty ostrzegawcze – sugerujące miejsca, które wymagają dalszej weryfikacji, np. dotyczące kwot długu, czy też konieczności sprawdzenia załącznika z wykazem przedsięwzięć.

Sprawdzenie kolumny z danymi

Po zakończeniu pracy kreatora warto sprawdzić, jak dane zostały uzupełnione. Weronika pokazała, że kreator automatycznie wypełnia kolumnę dotyczącą trzeciego kwartału 2024 roku oraz przewidywanego wykonania na ten rok. Dane te wczytane zostały bezpośrednio z BeSTi@, co pokazuje, jak bardzo automatyzacja może usprawnić pracę nad budżetem.
Prognoza na 2025 rok oraz kolejne lata, aż do 2032, została również automatycznie wygenerowana przez program, co pokazuje, jak intuicyjny i wydajny jest WPF Asystent. Przekonaj się, jakie to łatwe.

Sprawdzenie wskaźników – czy wszystko jest zgodne?

Jednym z najważniejszych aspektów pracy z WPF jest spełnienie odpowiednich wskaźników. Na zakończenie swojej prezentacji Weronika podkreśliła, że program automatycznie kontroluje, czy wszystkie wskaźniki finansowe są zgodne z przepisami. Jak pokazała, w jej przypadku wszystkie wskaźniki były spełnione, co program oznaczył zielonymi symbolami.

Ułatwienia i automatyzacje w pracy z WPF Asystentem

Podczas pracy nad wieloletnią prognozą finansową, WPF Asystent nie tylko pozwala na precyzyjne prognozowanie, ale także oferuje wiele ułatwień, które znacznie przyspieszają proces tworzenia dokumentów. Weronika Mazur w swojej prezentacji podkreślała, że narzędzie to nie tylko zapewnia dokładność, ale również pomaga automatycznie spełniać wskaźniki finansowe, co jest kluczowe w pracy nad WPF.

Jak program prognozuje dochody i wydatki?

W WPF Asystencie można łatwo sprawdzić, jak program prognozuje nasze dochody i wydatki, a także modyfikować reguły prognozy, aby dostosować je do indywidualnych potrzeb jednostki. Program domyślnie opiera prognozy dochodów na wskaźnikach makroekonomicznych, takich jak inflacja i PKB. Na przykład, dochody bieżące są prognozowane na podstawie 100% inflacji do 2028 roku, a od 2029 roku na podstawie 100% PKB.
Podobnie można zarządzać wydatkami, gdzie np. wynagrodzenia są obliczane na podstawie kombinacji wskaźników PKB, inflacji i wynagrodzeń. Co ważne, użytkownik ma pełną swobodę w dostosowywaniu tych wskaźników. Jeśli np. uznamy, że wynagrodzenia powinny być przeliczone w oparciu o inny wskaźnik, możemy to łatwo zrobić, a program natychmiast przeliczy całą prognozę.

Autorozliczenie budżetu – szybka korekta brakujących środków

Jednym z największych atutów WPF Asystenta jest funkcja autorozliczenia budżetu. Weronika pokazała, jak dzięki kilku kliknięciom można automatycznie skorygować brakujące środki w budżecie. Jeśli po zwiększeniu wydatków (np. na wynagrodzenia) pojawi się deficyt, program automatycznie zmniejszy wydatki majątkowe, aby zrównoważyć budżet. Dzięki tej funkcji cały proces, który normalnie wymagałby ręcznego przeliczania i analizowania poszczególnych pozycji, trwa dosłownie kilka sekund.

Weryfikacja załącznika drugiego – kontrola limitów i nakładów

Następnym krokiem, który omówiła Weronika, było sprawdzenie załącznika drugiego, który dotyczy przedsięwzięć. WPF Asystent automatycznie weryfikuje limity zobowiązań oraz nakłady finansowe na poszczególne lata. Program podświetla na pomarańczowo wiersze, które wymagają dodatkowej uwagi, np. gdy limit zobowiązań przekracza łączne nakłady. Co więcej, jeśli zauważymy błąd w jednej z komórek, możemy skorzystać z funkcji „sumuj limity”, która automatycznie przeliczy odpowiednie wartości i poprawi dokument. To kolejne usprawnienie, które pozwala zaoszczędzić czas i zmniejsza ryzyko popełnienia błędów.

Nowe przedsięwzięcia – jak je wprowadzać?

Weronika pokazała także, jak w prosty sposób można dodać nowe przedsięwzięcie do WPF. Wystarczy zamknąć aktualny dokument, przejść do zakładki „Słowniki”, a następnie dodać nowe zadanie. Proces ten jest intuicyjny – wprowadzamy nazwę przedsięwzięcia, określamy jednostkę odpowiedzialną oraz lata realizacji, a program automatycznie uzupełnia resztę. Po zapisaniu przedsięwzięcia, można wrócić do dokumentu i dodać je do załącznika drugiego. Dzięki temu, że wszystkie dane są łatwo dostępne i zorganizowane w jednym miejscu, można szybko zarządzać różnymi elementami prognozy, bez potrzeby ręcznego wprowadzania zmian w wielu miejscach.

Sumowanie limitów zobowiązań – automatyzacja na kolejnych etapach

W WPF Asystencie istnieje również możliwość automatycznego sumowania limitów zobowiązań dla wszystkich zadań. Jeśli wiemy, że we wszystkich zadaniach limit zobowiązań ma być równy sumie wydatków na dany rok, program oferuje funkcję „sumuj wszystko”. Dzięki temu nie musimy ręcznie wprowadzać danych dla każdego przedsięwzięcia – program automatycznie zaktualizuje wszystkie wartości.

Generowanie objaśnień i treści uchwały

W dalszej części pracy z WPF Asystentem, jednym z ostatnich kroków jest generowanie objaśnień oraz treści uchwały. Jak zaznaczyła Weronika Mazur, ten proces jest w pełni zautomatyzowany, co oszczędza wiele czasu. Istnieją dwie opcje tworzenia objaśnień: wariant podstawowy, w którym generowane są jedynie podstawowe opisy, oraz wariant rozszerzony, gdzie dodane są szczegóły, takie jak informacje o sprzedaży mienia, zmiany w przedsięwzięciach czy szczegóły dotyczące dotacji.

Objaśnienia – ważny element dokumentu

Objaśnienia stanowią kluczowy element Wieloletniej Prognozy Finansowej, zwłaszcza gdy pojawiają się zmiany względem poprzednich lat. Wariant rozszerzony objaśnień umożliwia szczegółowe wyjaśnienia wszelkich korekt, co jest niezwykle ważne, ponieważ Regionalne Izby Obrachunkowe często wymagają, by takie informacje były zawarte w dokumentach.
Weronika zwróciła uwagę na to, że program automatycznie uwzględnia wprowadzone zmiany, jak na przykład korekty wykonania 2024 roku. Dzięki temu, użytkownik nie musi ręcznie opisywać tych zmian, co znacząco usprawnia cały proces. Opis dochodów, wydatków, kwot długu oraz relacji wynikających z ustawy o finansach publicznych generowany jest automatycznie. Program szczegółowo opisuje wszystkie przedsięwzięcia: te, które zostały dodane, zmienione oraz usunięte.

Generowanie treści uchwały

Kolejnym krokiem po objaśnieniach jest wygenerowanie treści uchwały. WPF Asystent oferuje również tę funkcję, automatycznie tworząc dokument uchwały, który można dostosować do specyfiki danej jednostki samorządowej. Weronika przypomniała, że program samodzielnie wybiera właściwą Regionalną Izbę Obrachunkową oraz generuje odpowiednie zapisy, w tym wzory uchwały organu stanowiącego.
Warto zaznaczyć, że wzór uchwały jest gotowy do edycji, co pozwala na ewentualne wprowadzenie poprawek. Po wygenerowaniu uchwały, dokument można zapisać na komputerze, a ostatnim krokiem jest eksport dokumentu do pliku XML. Plik ten można następnie wgrać do systemu Bestii, co znacząco przyspiesza proces finalizacji prognozy.

Eksport dokumentu do XML i praca w systemie Bestia

Po przygotowaniu wszystkich dokumentów, nadchodzi czas na eksportowanie ich do pliku XML. Jest to niezwykle prosta czynność – wystarczy nacisnąć przycisk „eksportuj”, zapisać plik na komputerze i wgrać go do systemu Bestii. WPF Asystent jest zintegrowany z systemem Bestia, co umożliwia łatwe przesyłanie danych między tymi systemami. Weronika przedstawiła również szczegółowe instrukcje dotyczące wgrywania dokumentów do Bestii, dostępne bezpośrednio w programie WPF Asystent. Dzięki temu użytkownicy mogą mieć pewność, że wszystko zostało poprawnie wprowadzone i przesłane do Regionalnej Izby Obrachunkowej.

Podsumowanie

Zakończenie prac nad budżetem oraz Wieloletnią Prognozą Finansową to zawsze wymagający okres dla skarbników i osób odpowiedzialnych za finanse jednostek samorządu terytorialnego. Dzięki narzędziom takim jak WPF Asystent i Best Asystent, cały proces może przebiegać sprawniej i bardziej efektywnie. Automatyzacja wielu czynności, takich jak generowanie objaśnień, kontrola wskaźników czy eksport dokumentów, pozwala zaoszczędzić czas i uniknąć błędów, które mogłyby wpłynąć na wynik ostatecznych prognoz.

Niezależnie od subskrypcji, czy jest to wersja minimalna, ekonomiczna, Premium czy Ekspert, każdy użytkownik ma dostęp do materiałów edukacyjnych i wsparcia ekspertów, które pozwalają na sprawne przygotowanie projektów budżetowych na kolejne lata. Sezon budżetowy jest intensywny, ale dzięki wsparciu i odpowiednim narzędziom można sobie z nim poradzić znacznie łatwiej.

Serdecznie zapraszamy na kolejne webinary i zachęcamy do korzystania z narzędzi, które usprawniają codzienną pracę w działach finansowych jednostek samorządowych.