Prawie 1000 osób uczestniczyło na żywo w naszym webinarze, dotyczącym kwestii długu JST po nowelizacji ustawy o finansach publicznych. Zachęcamy do zapoznania się z nagraniem. Dla tych, którzy wolą czytać, pod nagraniem umieściliśmy najważniejsze informacje, o których powinieneś wiedzieć, jeśli zarządzasz finansami jednostki samorządu terytorialnego.
8 listopada 2024 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o finansach publicznych. Wprowadzane zmiany miały na celu uelastycznienie gospodarki finansowej JST. Po kilku miesiącach obowiązywania nowych przepisów, warto spojrzeć raz jeszcze na znowelizowane przepisy, aby zidentyfikować, jakie możliwości dają nam nowe regulacje z perspektywy zarządzania długiem w JST oraz jak wpisują się one w obecną sytuację finansów samorządowych.
Stopy procentowe są obecnie na wysokim poziomie, a sygnały dobiegające z rynku wskazują, że w najbliższym czasie nie można liczyć na ich zdecydowaną zmianę. Nie ma obecnie żadnych przesłanek, które wskazywałyby, że w najbliższym czasie stopy procentowe spadną. Aktualny poziom inflacji jest zdecydowanie niższy, niż miało to miejsce jeszcze kilka miesięcy temu. Gdyby porównać się jednak do okresu z początku pandemii czy sprzed 2020 roku, widać gołym okiem, że inflacja jest nadal wysoka, a dochodzenie do celu inflacyjnego zdecydowanie spowolniło. To oznacza, że w przypadku zaciągania nowego długu przez jednostki samorządu terytorialnego, wymuszona jest karencja w spłacie zobowiązań, ponieważ najbliższe lata to okres dominacji wysokich kosztów obsługi długu. Jak wynika z analiz WPF, nadwyżki bieżące budżetów JST malały w ostatnich latach, a to sprawia, że możliwości obsługi zadłużenia w kolejnych latach będą relatywnie niższe. Choć marże oferowane przez banki są obecnie dość korzystne (co zauważalne było w szczególności w postępowaniach obligacyjnych i kredytowych przeprowadzanych przez naszych Ekspertów w całym 2024 roku), to koszty obsługi zadłużenia w obecnym momencie definiuje nam jednak nie marża, a stopa zmienna - WIBOR. Należy mieć to na względzie przy planowaniu harmonogramu spłaty zobowiązań i pozyskiwaniu kapitału zwrotnego.
Mając powyższe na uwadze, rekomendowane jest planowanie spłaty długu na urealnionej Wieloletniej Prognozie Finansowej. Wszystkie podpisane umowy zobowiązaniowe powinny być rozpisane zgodnie z faktycznym harmonogramem spłaty (bez sztucznych przesunięć). Pamiętać należy o ostrożnościowym wprowadzaniu do WPF poręczeń i gwarancji (jest to ważne z perspektywy kształtowania poziomu nadwyżki bieżącej). W pierwszej kolejności spłatę nowych zobowiązań dostosować powinniśmy do realnych możliwości płynnościowych. Nie można jednak zapomnieć o pozostawieniu buforu bezpieczeństwa na wskaźniku z art. 243. Optymalne dostosowanie struktury spłat to pozostawienie przestrzeni na wskaźniku z art. 243 na wypadek ewentualnych odchyleń w realizacji budżetu bądź wzrostu kosztów obsługi długu. Zagrożeniem może być zbyt optymistyczne planowanie dochodów i wydatków w latach przyszłych, stąd warto zwracać uwagę na realność założeń przyjętych w WPF. Ograniczenia ustawowe są niezwykle istotne, ale nie zawsze ograniczanie się do nich wystarcza. Może okazać się, że z punktu widzenia płynności i wskaźników najbliższe lata pozwalają nam na zaplanowanie wyższych rozchodów, ale doświadczenia lat poprzednich pokazują, że mieliśmy problemy z obsługą niższych kwot. Ponadto warto spojrzeć na strukturę rozchodów długoterminowo i „zostawić miejsce” na różnego rodzaju preferencyjne pożyczki, których struktura spłat musi wpisywać się w kryteria pożyczkodawcy i nie ma w ich przypadku np. możliwości karencji.
Warto podkreślić, iż pod kątem ustalania optymalnej struktury zadłużenia, do końca 2029 roku na naszą korzyść działa nowelizacja ustawy o finansach publicznych, pod warunkiem, że nie przekraczamy 100% relacji długu do dochodów*. Warto zatem podjąć kroki, które pomogą nam uporządkować dług (dług już zaciągnięty, ale także strukturę długu planowanego do zaciągnięcia). Jeśli wcześniej jednostki samorządu terytorialnego nie miały możliwości dokonania restrukturyzacji, a struktura długu była niebezpieczna, to obecne zmiany w przepisach umożliwiają nam modyfikację w harmonogramie spłaty zadłużenia. Ministerstwo poprzez nowelizację przepisów w listopadzie 2024 roku, dało niejako „wędkę”, aby do 2029 roku uporządkować swój dług. Możliwe jest zatem dopasowanie struktury spłat do faktycznych możliwości płynnościowych i wskaźnikowych. Warto pamiętać, ze restrukturyzacja nowym długiem ma tak naprawdę zerowe ryzyko. Stąd warto podjąć kroki w tym kierunku, bo możemy na takiej restrukturyzacji sporo zyskać, a w najgorszym wypadku wyjść na zero.
*W latach 2024-2029 relacja, o której mowa w art. 243 ust. 1, może nie być zachowana, jeżeli prognozowana łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec danego roku nie przekroczy 100 % planowanych dochodów ogółem tej jednostki w tym roku budżetowym, pomniejszonych o planowane kwoty dotacji i środków o podobnym charakterze oraz powiększonych o przychody z tytułów określonych w art. 217 ust. 2 pkt 4-8 nieprzeznaczone na sfinansowanie deficytu budżetowego (art. 296c uofp)
Już podczas kwietniowego webinaru powiemy więcej, jak wygląda obecna sytuacja na rynku związana z pozyskiwaniem kapitału zwrotnego. Więcej informacji na ten temat już wkrótce.